360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

"Jednym z najcudniejszych kościołów Rzymu, a więc i świata, jest bazylika San Clemente, osadzona pomiędzy Eskwilinem a Coelio, niedaleko Koloseum, w wąwozie, którym dojdzie się na Lateran. Bazylika jest kilkuwarstwowa, rozciągnięta w pionie pomiędzy wiekami, począwszy od zgliszcz pozostałych po pożarze wznieconym w 64 roku przez Nerona (albo kogoś, kogo za Nerona przebrała niepamięć lub manipulacja), rozpięta pomiędzy rozmaitymi zastosowaniami i potrzebami ilustracyjnymi. Są w bazylice, na różnych poziomach, resztki antycznej ulicy, fragmenty domów, pozostałości świątyni Mitry. Jest jeden z najstarszych komiksów świata, który należy też do pierwszych zabytków języka włoskiego. Widać tę scenę lepiej na wyostrzonych zdjęciach niż podczas zwiedzania, lecz kiedy się wie, że ona tam jest, to się ją w końcu wyłowi: żołnierze ciągną linami kolumnę, a dowódca ponagla ich słowami „Fili de puta traite” – „Ciągnijcie, skurwysyny”. Fresk pochodzi z XI wieku i, szczęśliwie bez cenzury, jest opisany w szkolnych podręcznikach do włoskiego." (Jarosław Mikołajewski: Rzymska komedia, Warszawa 2011).